زیادە چالاکی منداڵ

ئایا منداڵەکەت کێشەی هەیە لە هێواشبوونەوە یان دانیشتن بە بێدەنگی؟ لە نزیکەوە سەیری ئەو بابەتانە بکە کە لەوانەیە ببنە هۆی ئەم چالاکییە زیادەیە. لەسەر ئەو خواردنانە بخوێنەوە کە دەبنە هۆی زۆر چالاکی و خۆراکی گونجاو بۆ ئارامکردنەوەیان.

ئەو خواردنانەی منداڵەکەت دەیخوات کاریگەری لەسەر دەروونی دەبێت بۆ نموونە، بەڵگەی زیاتر هەیە لەسەر ئەوەی کە زیادکراوەکانی خۆراک بەرپرسن لە زۆر چالاکی لە منداڵاندا. ڕەنگی خۆراکی دەستکرد، پارێزەرەکان و زیادکراوەکانی تر زیاتر و زیاتر تێوەگلاون لە ڕەفتاری سەرنجڕاکێش لە گەنجاندا. لە لێکۆڵینەوەیەکی نوێدا توێژەران ئەوەیان بۆ دەرکەوتووە کە لابردنی خۆراکی زیادکراو لە خۆراکی کۆمەڵێک لە منداڵە سێ ساڵانەکان دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی هەڵسوکەوتی زۆر چالاک کە دایک و باوکیان ڕاپۆرتیان لەسەر کردووە. کاتێک ڕەنگی خۆراک و پارێزەرەکان زیادکران بۆ خۆراکی منداڵەکان، دایک و باوکان ڕاپۆرتیان لەسەر زیادبوونی چالاکی کرد. توێژەران پێیان وابوو ئەگەر لێکۆڵینەوەکان پشتڕاست بکرێنەوە، ئەوا لابردنی زیادکراوەکانی خۆراک لە خۆراکەکانی منداڵان لەوانەیە یارمەتیدەر بێت بۆ کەمکردنەوەی مەترسی درێژخایەنیان بۆ کێشەی هەڵسوکەوت.

کام خۆراک دەتوانێت منداڵەکەم زۆر چالاک بکات؟

ئەمە تەنها ئەو زیادکراوانە نین کە دەتوانن وا لە منداڵان بکەن بە شێوەیەکی زۆر چالاک هەڵسوکەوت بکەن. ئەو خۆراکانەی کە ڕێژەی شەکر یان کاربۆهیدراتی پاڵاوتنیان زۆرە، وەک برنجی سپی و بەرهەمەکانی ئاردی سپی، کە بە “پێوەری بەرزی گلایکامیک” ناسراوە. پێوەری گلایکامیک کاریگەری کاربۆهیدراتەکان لەسەر ئاستی شەکری خوێن پێوانە دەکات و ئەو خۆراکانەی کە بەرزن لەم لیستەدا خێراتر دەمژرێن بۆ ناو خوێن. ئەمەش دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی خێرا و دابەزینی ئاستی شەکری خوێن. ئەو خۆراکانەی کە پێوەری گلایکامیک نزمیان هەیە، لەوانە دانەوێڵەی تەواو، هێواشتر دەمژرێن بۆ ناو خوێن و کاریگەری پلە بە پلەی زیاتریان هەیە لەسەر ئاستی شەکری خوێن. کاتێک ئاستی شەکری خوێن دادەبەزێت دوای ئەوەی ئەو خۆراکانەی کە ڕێژەیەکی بەرزی گلایکامیکی هەیە دەخۆن، ئەوە دەبێتە هۆی دەردانی هۆرمۆنەکانی “سترێس” وەک ئەدرینالین و کۆرتیزۆل. ئەم هۆڕمۆنانە دەتوانن هەستی نائارامی و دڵەڕاوکێ و توڕەیی دروست بکەن. لەو منداڵانەی کە بە شێوەیەکی سروشتی وزەدارن، ئەنجامەکە دەکرێت مانای زۆر چالاکبوون بێت.

دۆزینەوەی خۆراکی گونجاو بۆ بەرەنگاربوونەوەی زیادە چالاکی

ئەگەر نیگەرانیت لەوەی کە منداڵەکەت نیشانەکانی زۆر چالاکی هەیە ، پێش ئەوەی سەردانی پزیشک بکەیت، پێویستە هەوڵ بدەیت لایەنەکانی خۆراکیان بگۆڕیت بۆ ئەوەی بزانیت کە خۆراکەکە هۆکارە یان نا . ئەم هەنگاوانەی خوارەوە تاقی بکەرەوە بۆ ئەوەی بتوانیت یارمەتی ئارامکردنەوەی منداڵەکەت بدەیت:

• دەست بکە بە “سڕینەوەی” خواردن بۆ منداڵەکەت بۆ ئەوەی بزانیت ئایا کاردانەوەی خۆراک ڕۆڵی هەیە لە هەڵسوکەوتەکانیاندا. ئەو خۆراکانەی کە بە شێوەیەکی گشتی دەبنە هۆی هەستیاری وەک گەنم و شیر و بەرهەمە شیرییەکان بەشدارن لە زۆر چالاکبوون. بە لابردنی ئەم بەرهەمانە و چەسپاندنی ئەو خۆراکانەی کە بە شێوەیەکی گشتی نابنە هۆی کاردانەوەی هەستیاری وەک گۆشتی بەرخ، مریشک، مۆز، هەرمێ، برنج، پەتاتە و سەوزە، دەتوانیت تێبینی بکەیت ئەگەر چالاکی کەمببێتەوە. دوای دوو هەفتە دەتوانیت دەست بکەیت بە زیادکردنی خۆراکە لابراوەکان بۆ ناو خۆراکی منداڵەکەت یەک بە یەک و چاودێری هەر کاردانەوەیەکی هەستیاری یان گۆڕانکاری لە هەڵسوکەوتدا بکەیت.
• کەمکردنەوەی ئەو خۆراکانەی کە ڕێژەیەکی زۆریان لە گلەیکامیک تێدایە وەک شەکر و نانی سپی و برنجی سپی . لەجیاتی ئەوە، جێگرەوەی تەواوی دانەوێڵە بدە کە وزە بە هێواشی ئازاد دەکات و ئەگەری ئەوەیان کەمترە ببنە هۆی دەرچوونی کۆرتیزۆل و ئەدرینالین کە دەتوانێت منداڵەکەت توڕە بکات.
• ئەو خواردنانە کەم بکەوە کە کێشەی ماددەی زیادکراویان هەیە هەندێک لە زیادکراوەکان دەتوانن ببنە هۆی زۆر چالاکبوون لە هەندێک منداڵدا. ئەمانە بە خراپترین ماددە دەزانرێن کە لە زۆرێک لە کێکەکاندا دەدۆزرێنەوە وەک خواردنەوە گازیەکان و ماست و کریسپس
  • E110 Sunshine Yellow
  • E122 Carmoisine
  • E124 Ponceau
  • E211 Sodium Benzoate
• هەتا دەتوانیت لە ماڵەوە بە پێکهاتەی تازەوە چێشت لێبنێ. لەوانەیە قورس بێت وەک دایکێکی سەرقاڵ کە هەوڵدەدات کات بدۆزێتەوە بۆ چێشت لێنان لە ماڵەوە – هەندێک جار خواردنی ئامادەکراو کاتت بۆ دەگەڕێنێتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، ئەم جۆرە خواردنانە چەندین زیادکراوی دەستکردیان تێدایە، هەروەها زیادکراوی سروشتیش کە بە بڕێکی ناتەندروست وەک خوێی چێشتلێنان بەکاردێت. چێشتلێنان بە پێکهاتەی تازە لە ماڵەوە مانای ئەوەیە کە بە تەواوی دەزانیت چی لە خواردنەکانی منداڵەکەتدا هەیە. زەڵاتە بە خێرایی دروست دەبێت و تەندروستی بۆ منداڵەکەت دروست دەکات. بۆ هاوسەنگی کردنی زەڵاتە لەگەڵ خۆراکەکانی تر، پێشوەختە کۆمەڵێک مریشک ئامادە بکە و لە ساردکەرەوەدا بیانهێڵەوە.
• ڕۆنی ئۆمێگا ٣ بدە بە منداڵەکەت. هەندێک بەڵگە هەیە کە زیادکردنی ڕێژەی ڕۆنی ئۆمیگا ۳ لە خۆراکی منداڵەکەتدا دەتوانێت ڕەفتاری تێکدەرانە باشتر بکات. چەوری ئۆمێگا ۳ لە ماسی و گوێز و تۆی کەتاندا دەدۆزرێتەوە. دەکرێت کەمی ئەم ترشە چەورییە بنەڕەتییانە لەوانەیە هەستیاری خێراتر بکات و لەوانەیە هەڵسوکەوتی منداڵ زۆر چالاک بکات. بۆیە باشترین ڕێگا بۆ یارمەتیدانی منداڵەکەت ئەوەیە کە کوالێتی خۆراکی باشتر بکەیت، لەوانەیە بتەوێت ڕۆنی ماسییان پێبدەیت.