یارمەتیدانی منداڵان بۆ پاراستنی شێوازی ژیانێکی تەندروست

دکتۆر جۆرج ئارامۆنی: پزیشکی گشتی منداڵان، پزیشکی منداڵانی تازە لەدایکبوو، نەخۆشخانەی ساکری-کۆیر و سەنتەری پزیشکی بێلێڤیو

خۆراکی تەندروست زوو دەست پێدەکات! زۆر گرنگە کە زوو خووی تەندروست دروست بکەیت بۆ ئەوەی ڕێگری بکرێت لە کێشە تەندروستییەکانی وەک شەکرە و نەخۆشی دڵ و بەرزی پەستانی خوێن لە داهاتوودا. هەندێک جار پێویستە منداڵان ۱۰ جار خواردن تاقی بکەنەوە پێش ئەوەی بەڕاستی قبوڵی بکەن و چێژی لێ وەربگرن. هەروەها گرنگە کە هانیان بدەین بۆ بەڕێوەبردنی شێوازێکی ژیانی چالاک.

بۆ بەڕێوەبردنی ژیانێکی چالاکی تەندروست، خێزانەکان دەتوانن هەوڵ بدەن بۆ گەیشتن بەو ئامانجانە لە ڕێگەی چەند هەنگاوێکەوە.
1) رۆژانە پێنج میوە و سەوزە بخۆن.
2) دوو کاتژمێر یان کەمتر بۆ کاتی شاشە (تەلەفزیۆن، کۆمپیوتەر، یاری ڤیدیۆیی) لە ڕۆژێکدا
3) ڕۆژانە یەک کاتژمێر چالاکی جەستەیی ئەنجام دەن. خواردنەوە شیرینکراوەکان سنووردار بکە و لە جیاتی ئەوە تەرکیز بکە سەر شیر یان ئاوی سادە کە هەمیشە بژاردەی گونجاوە بۆ منداڵان.
4) شێداربوون بە شێوەیەکی باش بیرکردنەوە و سەرنج لە منداڵاندا باشتر دەکات. ئەمە جومگەکان و ئێسکەکان و ددانەکان بە تەندروستی دەهێڵێتەوە و سووڕی خوێن نەرم دەکاتەوە و دەتوانێت یارمەتی منداڵان بدات لە هێشتنەوەی کێشێکی تەندروست تا تەمەنی پێگەیشتن.

بۆ یارمەتیدانی منداڵان لە ژیانێکی چالاکی تەندروستدا، دایک و باوکان دەتوانن خۆیان وەک نموونەی ڕۆڵگێڕان کاربکەن بە خواردنی تەندروست و چالاکی جەستەیی ڕۆژانە بۆ خێزانەکانیان. ئەوان دەتوانن کەشێکی جیاواز دروست بکەن کە تێیدا هەڵبژاردنی تەندروست بەردەست و هاندەر بێت. ئەوان دەتوانن چەند ڕێگایەک بدۆزنەوە بۆ پەیوەندی کردن بە منداڵەکانیانەوە وەک:

1) یاریکردنی تاگ
2) پێکەوە خواردنی ژەمی تەندروست
3) دروستکردنی لیستی کڕینی پەلکەزێڕینە بۆ دۆزینەوەی میوە و سەوزەی ڕەنگاوڕەنگ
4) چێژ وەرگرتن لە ڕاوکردن بەناو گەڕەکەکەدا
5) یاریکردن لە باخچەدا کاتێک بەردەست دەبێت.

لەگەڵ ئەوەشدا، خێزانەکان دەتوانن گۆڕانکاری بچووک لە ڕۆتینەکانیاندا بکەن بۆ ئەوەی یارمەتی هەمووان بدەن ژیانێکی تەندروستتر و چالاکتر بەڕێوەببەن. هەوڵبدە لە ماڵەوە بەیەکەوە خواردن ئامادە بکەیت، بە بەردەوامی وەک خێزانێک پێکەوە نان بخۆیت، هەموو ڕۆژێک نانی بەیانی بخۆن، بەرهەمە شیرییە کەم چەورییەکان بخۆ. وەک ماست، شیر و پەنیر، خواردنی خێرا سنووردار بکە، خواردنێکی دەوڵەمەند بە کالسیۆم و ڕیشاڵ بخۆن.

بۆ زیادکردنی ڕێژەی شلە لە منداڵاندا، خێزانەکان دەتوانن ئاو لەگەڵ لیمۆ و توو و خیار یان نە؛نا تێکەڵ بکەن بۆ هەندێک تامی زیادکراو. هێشتنەوەی ئەو میوە و سەوزانەی کە ڕێژەیەکی زۆریان لە ئاو هەیە وەک خیار ، شووتی، تەماتە، کاهوو، ترێ، بلوبێری و سندی هەمیشە بیرۆکەیەکی باشە. بەستنی میوە لەناو قاڵبی سەهۆڵەکاندا دەتوانێت منداڵان دڵخۆش بکات بە بوتڵی ئاوی تایبەت یان کوپ. لە کۆتاییدا، پێویستە دایک و باوکان لە بەرژەوەندی منداڵەکەیان لە چالاکی جەستەیی تێبگەن لە تەمەنێکی بچووکدا بۆ ئەوەی کارامەیی زیاد لە پێویست دروست بکەن، ئەمە دەبێتە نەریتێک کە دەیان ساڵ بەردەوام دەبێت.

یارمەتی منداڵەکەت بدە لە وەرگرتنی خووی تەندروست. لەبەر ئەوەی منداڵانی چالاک ئەگەری ئەوەیان زیاترە کە گەورە و چالاک بن!

ئەپتامیل نووسەری ئەم بابەتە نییە، چونکە لەلایەن دکتۆر جۆرج ئارامۆنی نووسراوە کە خاوەنی ناوەڕۆکەکەیە

سەرچاوەکان:
1) Healthy toddlers | Healthy Children | Healthychildren.org, 27/08/ 2020
2) Tips for healthy children, Familydoctor.org, 23/09/2019
3) Choose Water for Healthy Hydration By: Janine Rethy, MD, MPH, FAAP, 10/9/20