قەڵەوی لە منداڵان

قەڵەوی لە منداڵان

وەک دایک و باوک، دەمانەوێت منداڵەکانمان دڵخۆش بن. بەڵام هەندێک جار ئەوەی دڵخۆشیان دەکات مەرج نییە تەندروست بێت. بزانە چۆن دەتوانیت هاوسەنگی دروست بکەیت و ڕێگری بکەیت لە قەڵەوی لە منداڵەکەتدا


ژمارەی ئەو منداڵانەی کێشیان زیادە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ناوچەی کەنداو لەم ساڵانەی دواییدا بە شێوەیەکی بەرچاو زیادی کردووە. لە ساڵانی حەفتاکانی سەدەی بیستەمدا ڕێژەی قەڵەوی منداڵان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە نێوان ٤ بۆ ٥٪ بوو. لە ساڵی ۲۰۰٦ ئەم ڕێژەیە بەرزبووەوە بۆ ۱۷.٦٪ و لە ساڵی ۲۰۰۸، زیاتر لە یەک لەسەر سێی هەرزەکاران و منداڵان لە ناوچەکە قەڵەو بوون. ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئەگەری کاتی چاودێری تەندروستی هەیە بۆ داهاتوو، چونکە زۆرێک لە نەخۆشییەکانی وەک شەکرە و نەخۆشی دڵ پەیوەندییان بەو حاڵەتەوە هەیە. بۆ زۆربەی منداڵان کێشی زیادە ئەنجامی شێوازی خواردنی ناتەندروستە (زۆر کالۆری) و چالاکی جەستەیی کەم. قەڵەوی لە تەمەنی منداڵیدا دەبێتە هۆی قەڵەوی لە تەمەنی پێگەیشتندا و کاتێک شێوازی خواردن لە تەمەنی منداڵیدا دامەزراوە، لەوانەیە پێچەوانەکردنەوەیان قورس بێت. دڵنیابوون لەوەی کە منداڵەکەت خواردنێکی تەندروست و هاوسەنگ و خۆراکی باش دەخوات دەتوانێت ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر تەندروستی باشی داهاتوویان هەبێت وەک گەورەکان.

چۆن بزانم منداڵەکەم کێشی زیادە؟

لەوانەیە قورس بێت بۆ دایک و باوکان کە بڕیار بدەن کە منداڵەکەیان کێشی زیادەی هەیە، چونکە هەموو منداڵانی پێش قوتابخانە پێکهاتەی جەستەی خۆیان و شێوازی گەشەکردنی خۆیان هەیە. منداڵان بە شێوەیەکی چاوەڕوان نەکراو گەشە دەکەن و بەهۆی ئەمەوە، دایک و باوکان نابێت گۆڕانکاری لە خۆراکی منداڵەکەدا بکەن تەنها لەسەر بنەمای کێشی زیادە. لەبری ئەوە، هەر هەڵسەنگاندنێک لەسەر کێشی زیادە لە منداڵێکدا پێویستە لەلایەن پسپۆڕێکی چاودێری تەندروستییەوە ئەنجام بدرێت، چونکە پێویستە بەرزی و کێشی منداڵەکە بە بەراورد لەگەڵ گەشەکردنی پێشوویدا دیاری بکرێت.

یارمەتی منداڵەکەت بدە

ئەگەر پسپۆڕێکی چاودێری تەندروستی بڕیاری داوە کە منداڵەکەت کێشی زیادە یان قەڵەوی هەیە، ئەوا دەتوانێت یارمەتیت بدات لە خواردن و وەرزشێکی تەندروست بۆ ئەوەی یارمەتییان بدات بگەڕێنەوە بۆ مەودایەکی کێش کە گونجاوە بۆ گەشەکردنیان. بەرنامەکانی دابەزاندنی کێش مەرج نییە ڕێگایەکی باش بن بۆ زۆربەی منداڵە بچووکەکان، چونکە جەستەیان هێشتا گەشە دەکات. ئەو منداڵانەی کێشی زیادەیان هەیە نابێت لەسەر دایتی قورس مەگەر پزیشکێک سەرپەرشتی بکات لەبەر هۆکاری پزیشکی – دانانی منداڵێک لەسەر ڕێگایەکی خۆراکی سنووردار مانای ئەوەیە کە لەوانەیە بڕێکی پێویست لە وزە و خۆراکی پێویست وەرنەگرن بۆ گەشەکردنی ئاسایی. بۆ زۆربەی منداڵە بچووکەکان، ئەمە مانای ئەوەیە کە پێویستە تیشک بخەنە سەر پاراستنی کێشی ئێستایان لە کاتێکدا کە بە شێوەیەکی ئاسایی لە بەرزیدا گەشە دەکەن.

ڕێگری لە قەڵەوی منداڵەکەت بکە

گرنگترین ستراتیجیەتەکان بۆ ڕێگریکردن لە قەڵەوی لە منداڵیدا تیشک دەخاتە سەر هەڵسوکەوتی خواردنی تەندروست و چالاکی جەستەیی بەردەوام و کەمکردنەوەی دانیشتن (وەک سەیرکردنی تەلەفزیۆن و یاری کۆمپیوتەر). وەک دایک و باوکێک، دەتوانیت یارمەتیدەر بیت لە ڕێگریکردن لە قەڵەوی منداڵەکانت بە دابینکردنی ژەمی تەندروست و هاندانی چالاکی جەستەیی ڕۆژانە و پەروەردەکردنیان دەربارەی خۆراکیان. خواردنی تەندروست پێداویستیە خۆراکیەکان دابین دەکەن بۆ گەشەکردنی جەستە لە کاتێکدا چالاکی جەستەیی مەترسی تەندروستی کەم دەکاتەوە و یارمەتی بەڕێوەبردنی کێشیان دەدات. پەروەردەکردنی منداڵەکەت دەربارەی خۆراک یارمەتیدەر دەبێت بۆ پەرەپێدانی هۆشیاری دەربارەی خووی خواردنی تەندروست کە بە درێژایی ژیانیان بەردەوام دەبێت. دەتوانیت یارمەتی منداڵەکەت بدەیت بۆ ئەوەی باشترین کێش بەدەست بهێنێت لە ڕێگەی:

  • تیشک خستنە ەسەر تەندروستی باش، نەک ئامانجێکی دیاریکراو. فێرکردنی هەڵسوکەوتی تەندروست و ئەرێنی بەرامبەر خواردن و چالاکی جەستەیی کە هەموو خێزانەکە بەشداری دەکات و منداڵێکی کێشی زیادە جیاناکاتەوە. بۆ نموونە، دڵنیابوون لەوەی کە هەمان ئەو ئامۆژگاریانە جێبەجێ دەکەیت و لەگەڵ خێزانەکەت نان بخۆن پێکەوە.

قاپی ”باشتر نان بخۆ”

ئەم جۆرە خواردنانە بەسوودن بۆ ئەوەی بزانی چەندێک لەو خواردنانەی کە پێویستە ڕۆژانە منداڵەکەت بیخوات. بۆ ئەوەی یارمەتیت بدەن، ئەم پێوانەیەی خوارەوە وەک یەکێک لە ژەمەکان دەژمێردرێت:

کۆمەڵەی دانەوێڵە

  • ۱ پارچە نان (نانی قاوەیی هەڵبژاردەی تەندروست)
  • نیو کوپ برنجی کوڵاو
  • نیو کوپ پاستای کوڵاو
  • نیو کوپ دانەوێڵەی کوڵاو
  • ٣٠ گرام دانەوێڵەی ئامادەکراو

گروپی سەوزە

  • ۱/۲ کوپ سەوزەی خاو یان لێنراو
  • ۱ کوپ سەوزەی گەڵای خاو (گەڵای سپێناخ هتد..)

گروپی میوە

  • ۱ پارچە میوە
  • ۳/٤کوپ شەربەتی میوە
  • نیو کوپ میوە
  • ١\٤ کوپ میوەی وشککراو

گروپی شیر

  • ۱ کوپ شیر
  • ۱ کاسە ماست
  • ٦٠ گرام پەنیر

گروپی گۆشت

  • ٦۰-۹۰ گرام گۆشتی کوڵاو، باڵندە یان ماسی
  • ۱/۲ کوپ گەنمی وشکی کوڵاو
  • ۲ هێلکە
  • ٤ کەوچکی خواردن لە کەرەی فستقی سوودانی

چەوری و شیرینی

  • کالۆریەکان سنووردار بکە

ئەم قەبارەیە دەتوانرێت بدرێت بە منداڵە تەمەن ٤-٦ ساڵانەکان. هه روەها دەبێت هەموو ڕۆژێک ٢ ژەمیان لە گروپی شیرەمەنیەکان هەبێت.

شێوازی ژیانێکی تەندروست بۆ منداڵەکەت دابینبکە

  • خۆت بەدووربگرە لەوەی کە خۆراکەکان بە “باش” یان “خراپ” ناوبنرێن – هەموو خۆراکەکان بە شێوەیەکی مامناوەند دەتوانن بەشێک بن لە خۆراکی تەندروست و لەوانەیە ئەو خۆراکانەی کە چەوری و شەکریان تێدایە لە چاوی منداڵەکەتدا سەرنجڕاکێشتر بکەیت ئەگەر ئەم گروپە خۆراکانە سەرکۆنە بکەیت لە خواردنی ژەمەکان لە کاتی سەیرکردنی تەلەفزیۆندا.
  • لەوانەیە تەلەفزیۆن سەرقاڵکەر بێت و منداڵەکەت لە ئەنجامدا زۆر بخوات. منداڵەکەت سەرقاڵبکە بکە لەکاتی کڕین و ئامادەکردنی خواردن. دەتوانیت ئەم دەرفەتانە بەکاربهێنیت بۆ ئەوەی منداڵەکەت فێر بکەیت دەربارەی گروپە جیاوازەکانی خۆراک و ڕێگەیان پێبدە کۆنترۆڵی ئەوە بکەن کە دەیانەوێت چی بخۆن. شیرینیەکان بە تەندروستی دابین بکە لەجیاتی ئەوەی کە کریسپس و کێک پێشکەش بکەیت، منداڵەکەت بە گێزەر و سێو و دانەوێڵەی تەواو لەگەڵ کەرەی فستقی سوودانی ڕابهێن. هەوڵبدە زۆر شەربەتی میوە بە منداڵەکەت نەبەخشیت و لە جیاتی ئەوە میوەی تەواو پێشکەش بکە. شەربەتی کالۆری تێدایە، بەڵام ژەمە خۆراکی کەمتری هەیە. هەروەها لەوانەیە شەکریان زیاد کردبێت لە شێوەی سوکرۆس. هاندانی چالاکی جەستەیی بۆ هەموو خێزانەکە وەک پیاسەکردن، ترامۆلینگ، مەلەکردن، سواری پاسکیل و یاری وەرزشی گرنگە. لە مانگە گەرمەکانی هاویندا، سەردانی ئەو مۆڵانە بکە کە چالاکی وەرزشی لە ناوەوە پێشکەش دەکەن، بڕی ئەو کاتانە سنووردار بکە کە منداڵەکەت ڕۆژانە سەیری تەلەفزیۆن و یاری ڤیدیۆیی دەکات و کارکردن لەسەر کۆمپیوتەر بۆ زیاتر لە ۲ کاتژمێر لە ڕۆژێکدا. کەمکردنەوەی چالاکی دانیشتن نەک تەنها یارمەتی پاراستنی کێشی تەندروستی منداڵەکەت دەدات، بەڵکو دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ بەهێزکردنی گەشەی زانستی بە هاندانی بیرکردنەوەی چالاک.

چاودێری گەشەی منداڵەکەت بکە

کێشی منداڵەکەت بەراورد بکە لەگەڵ منداڵانی تری هاو تەمەنی

پێوئستت بە ئامۆژگاری هەیە؟

تیمی پسپۆڕانمان ئامادەن بۆ وەڵامدانەوەی پرسیارەکانتان و پشتگیریتان دەکەن لە کاتی گەشتی دووگیانی بۆ لێدانی منداڵ بۆ زانیاری زیاتر و ئامۆژگاری پەیوەندیدار، تکایە پەیوەندیمان پێوە بکەن لە نێوان کاتژمێر ٩ی بەیانی-٥ی ئێوارەی یەکشەممە تا پێنجشەممە.